System bankowy - Sikorska-Dzięgielewska Krystyna - Notatki

Systemy wynagradzania za pracę Płace minimalne jako instrument polityki państwa na rynku płacy w Polsce i na świecie. Warto rozpocząć od wyjaśnienia, czym są instrumenty polityki państwa? Możemy za nie uznać wszystkie zmienne, które mogą być kontrolowane przez polityków, oddziałują na zmienne, które wcześniej zostały uznane na cele danej polityki oraz cechuje się odrębnością od pozostałych narzędzi. Zatem czym są instrumenty polityki państwa w obszarze rynku płacy? Są to narzędzia, zmierzające do realizacji celów tego obszaru. Z kolei płaca minimalna to ustawowo określona kwota wynagrodzenia, jednolita dla całego kraju, poniżej której nie można opłacać pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy. Funkcjonuje ona w Polsce od ponad 50 lat. Od 10 lat jej wysokość jest ustalana na drodze negocjacji członków Komisji Trójstronnej, czyli związków zawodowych, pracodawców oraz strony rządowej, jednak to Rada Ministrów ma prawo do podjęcia ostatecznej decyzji. Polska, tak jak większość europejskich państw, ustawowo wprowadziła instrument płacy minimalnej, uznając go za istotny element polityki rynku pracy, uwzględniając tym samym rekomendacje instytucji zagranicznych. Po raz pierwszy płaca minimalna ustanowiona została w Nowej Zelandii w 1894 r. Spośród państw europejskich najwcześniej została wprowadzona w Wielkiej Brytanii w 1909 roku. Płaca minimalna ma zarówno swoich zwolenników jak i przeciwników. Z jednej strony uważa się, że jej wprowadzenie zapobiega ubóstwu osób, które posiadają stałe zatrudnienie i stały dochód, a także ogranicza wykorzystywanie pracowników polegające na wypłacaniu im wynagrodzenia zbyt niskiego w stosunku do wykonanej pracy. Z drugiej strony, twierdzi się, że płaca minimalna sprzyja rozwojowi szarej strefy i przyczynia się do zmniejszenia zatrudnienia. W ostatnich latach nastąpił istotny wzrost płacy minimalnej w Polsce. W rezultacie nasz kraj stał się jednym z nowych państw członkowskich UE o najwyższym poziomie wynagrodzenia minimalnego. Funkcjonowanie płacy minimalnej, jako środka zabezpieczającego przed nadmiernym wykorzystywaniem pozycji rynkowej przez pracodawców i tym samym przed ubóstwem osób pracujących nie budzi nadmiernych kontrowersji. Jednak dyskusja dotycząca optymalnego poziomu wynagrodzenia minimalnego oraz zróżnicowania jego stawek toczy się w Polsce od lat. Poziom płacy minimalnej na początku 2013 roku w naszym kraju wynosiło 1600 zł brutto (1181,38 zł netto). Od 1 stycznia 2014 roku płaca minimalna w Polsce wzrosła o 80 zł brutto do 1680 zł brutto. Po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy, w kieszeniach najmniej zarabiających pozostanie prawie 1240 zł (niecałe 60 zł "na rękę" więcej niż w roku poprzednim). Wyższa płaca minimalna oznacza, że wyższe są także inne świadczenia z nią powiązane. Więcej zarobią osoby dopiero rozpoczynające pracę. Ich wynagrodzenie w pierwszym roku zatrudnienia nie może być niższe niż 80 proc. minimalnej pensji. W 2014 roku będzie to 1344 zł brutto. W 2013 było to to 1280 zł brutto. Od nowego roku wzrósł także dodatek za pracę w nocy. Za każdą godzinę przepracowaną między godziną dwudziestą pierwszą a siódmą rano należy się dopłata do pensji w wysokości 20. proc. stawki godzinowej wynikającej z płacy minimalnej. Wzrost płacy minimalnej oznacza, że wyższe będą też wynagrodzenie za czas przestoju w firmie. Nie może być ono niższe od wysokości minimalnej pensji. Wyższa będzie odprawa dla zwalnianych grupowo. Maksymalnie mogą oni otrzymać równowartość 15 pensji minimalnych, czyli 25,2 tys. zł brutto. To o 1,2 tys. zł brutto więcej niż obecnie. Wysokość płacy minimalnej wpływa też na wysokość odszkodowania dla ofiar mobbingu i dyskryminacji w pracy. Zgodnie z prawem, nie może być ono niższe niż minimalne wynagrodzenie w kraju. Zatem od nowego roku nie może być ono niższe niż 1680 zł brutto, a nie 1,6 tys. zł brutto jak w 2013 roku. Na podwyżce płacy minimalnej skorzystają też dłużnicy, którym wypłatę zajął komornik. Zgodnie z prawem, po potrąceniach pracownik musi dostać co najmniej minimalną pensję. W przypadku kar za wykroczenia służbowe na konto pracownika musi trafić przynajmniej 90 procent najniższej płacy, a przy potrąceniach zaliczek firmowych co najmniej 75 procent. Unia Europejska pozostawia paostwom swobodny wybór w kwestii kształtowania płacy minimalnej. Wśród krajów Unii Europejskiej, wyodrębniły się 3 drogi ustalania wynagrodzenia minimalnego:  ustawowo, centralnie,  na szczeblu układów zbiorowych pracy, centralnie,  na szczeblu układów zbiorowych pracy, w sposób zdecentralizowany. W praktyce, do krajów posiadających wynagrodzenie minimalne zalicza się tylko te, gdzie definiowane jest ono poprzez ustawę na poziomie centralnym. Choć osoby najmniej zarabiające od nowego roku dostaną podwyżkę, to i tak nasza płaca minimalna na tle innych krajów Unii Europejskiej nie wygląda imponująco. Spośród 28 krajów Wspólnoty jesteśmy na 12. miejscu pod względem nominalnej wartości płacy minimalnej wyrażonej w euro. To obecnie 393 euro. Natomiast niższe wynagrodzenie minimalne niż w Polsce obowiązuje:  w Chorwacji - 372 euro;  na Słowacji - 338 euro;  na Węgrzech - 335 euro;  w Estonii - 320 euro;  w Czechach - 312 euro;  na Litwie - 290 euro;  na łotwie - 287 euro;  w Bułgarii - 159 euro;  w Rumunii - 158 euro. Dążenie do określonej relacji płacy minimalnej do przeciętnego wynagrodzenia może stać się klasycznym przykładem pogoni za króliczkiem. Skutkuje to:  Podwyżkami płacy minimalnej, podbijającymi przeciętne wynagrodzenie w gospodarce  Wzrostem płacy minimalnej, które przyczyniają się do powstawania presji płacowej wśród pracowników o relatywnie wysokich wynagrodzeniach,  Uzależnienie poziomu płacy minimalnej od średniego wynagrodzenia w gospodarce powoduje, że wynagrodzenia osób o najniższych kwalifikacjach rosną w podobnym tempie jak dobrze opłacanych specjalistów,  Organizacje międzynarodowe, takie jak np. OECD postulują, żeby w ogóle nie wiązać płacy minimalnej z przeciętnym wynagrodzeniem, a co najwyżej podnosić ją w ślad za wzrostem cen. Wśród nowych krajów UE płaca minimalna jest podnoszona wyłącznie o inflację np. w Czechach i w Słowenii,  Z jednej strony, zdecydowana większość bezrobotnych traktuje płacę minimalną jako granicę opłacalności podejmowania pracy. Z drugiej strony, wielu bezrobotnych zazwyczaj rewiduje w górę żądania płacowe wolniej niż rośnie płaca minimalna. Szybki wzrost płacy minimalnej jest szkodliwy dla gospodarki, skutkuje podwyższaniem płacy minimalnej, hamuje wzrost zatrudnienia, a w efekcie spowalnia wzrost gospodarczy i zwiększa zakres biedy. Powoduje także:  Wzrost relacji płacy minimalnej do przeciętnego wynagrodzenia o 1 pkt. proc. może powodować wzrost bezrobocia osób w wieku 15-24 lata nawet o ok. 0,9 pkt. proc.  Doświadczenie bezrobocia obniża wynagrodzenie nawet o 10% i to także wtedy, gdy porówna się osoby bezrobotne z osobami nieaktywnymi powracającymi na rynek pracy Szybki wzrost płacy minimalnej jest szkodliwy dla gospodarki,  Negatywny wpływ wysokiej płacy minimalnej na legalne zatrudnienie zwiększa się wraz z mobilnością kapitału oraz z upływem czasu,  Podwyższanie płacy minimalnej, zwiększając presję płacową, sprzyja także podbijaniu Inflacji,  Wzrost płacy minimalnej ogranicza legalne zatrudnienie, a w efekcie zwiększa liczbę W Polsce minimalne wynagrodzenie ustalane jest corocznie na podstawie ustawy z 10 października 2002 o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Wysokość minimalnego wynagrodzenia, podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów do 15 września każdego roku. Tylko w niektórych krajach UE minimalne wynagrodzenie jest zdefiniowane. W USA, Wlk. Brytanii i Irlandii występują stawki godzinowe. W styczniu 2009, 20 z 27 krajów Unii miało ustaloną stawkę minimalną, od 123€ w Bułgarii do 1642€ w Luksemburgu. W niektórych krajach, gdzie nie ma prawnie ustanowionej płacy minimalnej, występują minimalne stawki branżowe. Inaczej jest w USA, gdzie płace minimalne godzinowe pasują dokładnie do minimalnych kosztów utrzymania. W Niemczech, Austrii i krajach skandynawskich płaca minimalna nie jest określona i pozostaje w zakresie autonomii układowej pracodawców i związków zawodowych. Wielu uznaje, że płaca minimalna to właściwy instrument do zabezpieczenia bytu zatrudnionych wszędzie tam, gdzie panuje wśród pracodawców tendencja do oszczędzania poprzez zaniżanie wynagrodzeń do poziomu nie pozwalającego zatrudnionym na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Stanowienie płacy minimalnej służy także wyeliminowaniu z rynku przedsiębiorstw, dla których wyzysk pracowników jest jedyną możliwą drogą do osiągnięcia sukcesu ekonomicznego, np. oferujących produkty słabej jakości, nie posiadających odpowiedniego kapitału, nieinnowacyjnych. W odpowiedzi na kryzys gospodarczy i rekordowy poziom bezrobocia w Europie Komisja Europejska nawołuje kraje członkowskie UE do podjęcia zdecydowanych działań na rzecz odnowy gospodarczej sprzyjającej zatrudnieniu. Wśród zaleceń jest m.in. ustalanie trwałych i godnych wynagrodzeń (płacy minimalnej). Opinię KE z aprobatą przyjęli związkowcy z NSZZ „Solidarność”, którzy toczą batalię o zmianę zasad ustalania wysokości płacy minimalnej w Polsce. ¬ródła:  Stanisława Borkowska, Płaca minimalna a ograniczenie ubóstwa  M. Kabaj, Efektywność programów przeciwdziałania bezrobociu i skuteczność polityki rynku pracy. Kryzys polityki rynku pracy  Katarzyna Cyrbus, Anna Czepiel, Karolina Kartus Jednakowa stawka płacy minimalnej hamuje rozwój polskich województw  Artykuły z Gazety Prawnej  Dane upubliczniane przez GUS  Zofia Jacukowicz Płaca minimalna w Polsce i w innych krajach o gospodarce rynkowej Autorka tekstu: Bylicka Justyna Nr indeksu 96478 Studia zaoczne Wydział Ekonomii, Kierunek Finanse i Rachunkowość Rok III Praca zaliczeniowa Przedmiot: Systemy wynagradzania za pracę Wykładowca: prof. dr hab. Wacław Jarmołowicz, prof zw. UEP pokój 1016 Katedry Makroekonomii i Badań nad Gospodarką Narodową