Psychologia rozwojowa człowieka - Sikorska-Dzięgielewska Krystyna - Notatki

Psychologia rozwojowa- dziedzina nauki zajmująca się przebiegiem zmian zachodzących podczas rozwoju jednostki, bada także wpływ zachodzących zmian rozwojowych na funkcjonowanie rozwojowe jednostki. Rozwoj- proces, który polega na dokonywaniu określonych zmian w organizmie, zaś zmiany te dokonują się podczas całego życia jednostki Pytania na które odpowiada psychologia rozwojowa: 1. Jak wygląda przebieg zmian rozwojowych? 2. Z jakimi zmianami mamy do czynienia w poszczególnych okresach życia? 3. Czym charakteryzują się poszczególne zmiany rozwojowe? 4. Jaki kształtują się określone zmiany w poszczególnych okresach życia? 5. Jaki wpływ wywierają zachodzące zmiany rozwojowe na funkcjonowanie organizmu? 6. Jaki jest kierunek poszczególnych zmian rozwojowych? 7. Jak zmiany rozwojowe wpływają na zachowanie jednostki? Obszary w rozwoju jednostki: 1. okres prenatalny- od poczęcia do narodzin 2. okres postnatalny- od narodzin do naturalnej(biologicznej) śmierci &#61558; A) okres rozwoju progresywnego- od narodzin do 25 r.ż. - zmiany biologiczne i fizjologiczne - wzrost komórek organizmu - rozwój organów wewnętrznych - dynamiczny rozwój funkcji fizycznych ( mowa, myslenie,spostrzeganie) a) okres noworodkowy- od narodzin do 28.d.ż. b) okres niemowlęcy- 1-12 r.ż. c) okres wczesnego dzieciństwa- 1-3 r.ż. d) okres przedszkolny- 3-6 lub r.ż. e) młodszy wiek szkolny- 6 lub 7 - 11 lub12 r.ż f) okres dojrzewania- 11 lub 12 &#8211; 17 lub 18 r.ż. g) okres młodzieńczy- 17 lub 18 &#8211; 20 lub 25 r.ż. &#61558; B) Okres rozwoju optymalnego- 25-60 r.ż. - każda jednostka osiąga pewien indywidualny poziom rozwoju - osiąga się nowe umiejętności lub sprawności - zachodzą zmiany w zachowaniu pod wpływem uzyskiwanych doświadczeń &#61558; C) Okres regresu(starzenia się) &#8211; 65-śmierć Kierunek zachodzących zmian jest odwrotnie proporcjonalny do zmian, które miały miejsce w czasie okresu progresywnego. Teorie rozwojowe: 1) Natywistyczna- teoria ta zakłada, że wszelki rozwój, zachodzące zmiany i ich przebieg uwarunkowane są genetycznie. Dziedziczy się cechy po przodkach, a posiadany genotyp wywiera wpływ na jej rozwój. 2) Empiryczna- rozwój jednostki jest uwarunkowany przez środowisko ,w którym żyje dana jednostka.( środowisko geograficzne, społeczne, kulturowe) 3) Konwergencji- teoria 2 czynnikowa, która zakłada, że rozwój jednostki zależy zarówno od genotypu i środowiska w którym dana jednostka wzrasta, rozwija się i żyje. 4) Czteroczynnikowa: &#61558; Dziedziczenie-> genotyp wzajemnie na siebie &#61558; środowisko oddziałują &#61558; Aktywność jednostki &#61558; Procesy wychowania i nauczania Koncepcja aktywności człowieka - zakłada, że rozwój jednostki polega na gromadzeniu przez nią określonych doświadczeń na co składają się 2 procesy: 1) Strukturyzacja- w wyniku życiowej aktywności jednostki powstają struktury biologiczne i psychiczne, które wiążą się z percepcją ( spostrzeganiem) docierających do jednostki informacji, które mają wpływ na rozwój narządu wzroku i słuchu. &#61558; Strukturyzacja psychiczna: - koncentracja - myślenie - pamięć i uwaga 2) Restrukturyzacja- proces przekształcania i doskonalenia się struktur Model funkcjonowania organizmu ludzkiego z poziomu psychologii rozwojowej: Model reaktywny- powiązany z koncepcją, która zakłada, że jednostka jest układem reaktywnym wykazującym reakcje na poszczególne bodźce, które są siłą sprawczą ludzkiej aktywności. Model aktywny- zachodzące działania są sterowane ze pomocą otrzymywania informacji wewnętrznych i zewnętrznych. Przetwarza, interpretuje, zbiera i analizuje określone informacje i na ich podstawie tworzy nowe, które wpływają na jej aktywność. ZABURZENIA ROZWOJU: Zaburzenia rozwoju- mają bezpośredni związek z tempem i rytmem rozwoju. W przypadku zbyt wolnego lub zbyt szybkiego tempa rozwoju dochodzi do zaburzeń rozwojowych. Podobnie ma się rzecz z tempem rozwoju tzn. brak zmian w poszczególnych okresach powoduje zaburzenia rozwoju. Stosunek wieku życia do wieku rozwojowego: &#61558; Opóźnienie rozwoju- wiek życia > wiek rozwojowy &#61558; Przyspieszenie rozwoju wiek życia < wiek rozwojowy &#61558; Rozwój optymalny wiek życia = wiek rozwojowy Kategorie zaburzeń: &#61558; Proporcjonalne- jedna strefa działa w sposób nieprawidłowy, natomiast funkcjonowanie pozostałych sfer jest na poziomie dobrym( prawidłowym). &#61558; Globalne- zarówno strefa psychiczna jak i fizyczna działają w sposób nieprawidłowy. Przyczyny zaburzeń: &#61558; Wewnętrzne- ich źródło tkwi w organizmie jednostki &#61558; środowiskowe &#8211; ich źródło tkwi w szkodliwym wpływie otoczenia Procesy mające wpływ na rozwój umysłowy: &#61558; Myślenie- proces dzięki, któremu jednostka zauważa poszczególne relacje, związki, oraz zachodzące pomiędzy określonymi przedmiotami i zjawiskami zależności w danym środowisku społecznym. &#61558; Inteligencja- zdolność do samodzielnego myślenia. Pozwala na utrzymanie stanu równowagi między określoną sytuacją o org. Jednostki. &#61558; Diaget- wprowadza do inteligencji &#61558; Organizacja- określone struktury, które wchodzą w skład pewnej całości. &#61558; Adaptacja- przystosowanie &#61558; Asymilacja- przyswojenie nowych informacji oraz włączenie ich z działanie jednostki. ETAPY ROZWOJU INTELIGENCJI: 1) Inteligencja sensomotoryczna- od 2 r.ż. Jednostka posiada orientację w rzeczywistości, zapoznaje się w charakterystycznymi cechami przedmiotów, ich różnicami oraz zależnościami pomiędzy nimi. Tutaj jest miejsce na kształtowanie się pojęć. 2) Inteligencja przedoperacyjna- 3-5 r.ż. Jednostka zapoznaje się z czynnościami, symbolami, które opierają się na słowie. Zaczyna porozumiewać się z otoczeniem za pomocą języka. Zaczyna sobie uświadamiać pewne cechy np. wielkość. Nabywa umiejętność wartościowania i oceny( ktoś jest ładny lub brzydki) 3) Umiejetność przeprowadzania operacji konkretnych- 6-11 r.z. Potrafi określić pojecie ilości( 1 to mało 200 dużo), określa klasę ( pleć-kobieta, meżczyzna; fotel- mebel) 4) Umiejętność przeprowadzenia operacji formalnych- 11- Umiejętność myślenia logicznego, abstrakcyjnego i słownego. FAZY ROZWOJU UMYSłOWEGO: 1) Myślenie senso-motoryczne- myślenie na poziomie prymitywnym, na poziomie zwierząt i małych dzieci( do 2 r.ż.) 2) Myślenie konkretno-wyobrazeniowe- myślenie za pomocą obrazów 3-7 r.ż. 3) Myślenie słowno-logiczne- umiejętność myślenia symbolicznego 7-12 r.ż 4) Myslenie hipotetyczno-dedukcyjne- umiejętność myślenia abstrakcyjnego > 12 lat ROZWÓJ MOWY: &#61558; Etapy rozwoju mowy : 1) Gruchanie- do ok. 2 m.ż. podczas tego okresu jednostka wydaje nieartykułowane dźwięki. 2) Gaworzenie- ok. 5 m.ż. pojawiają się artykułowane dźwięki często sylaby. Pod koniec 1 r.ż. pojawiają się wyrazy. 3) Mowa właściwa- 11-12 r.ż. dziecko posługuje się pełnymi wyrazami. ROZWÓJ SLOWNICTWA: Po ukończeniu : &#61558; 1 r.ż. jeżeli rozwój przebiega prawidłowo Dziecko powinno rozumieć kilka słów i umieć je wypowiadać. ( ok. 10 słów) &#61558; 2 r.ż- 300-400 wyrazów &#61558; koniec 3r.ż.- 1200-1400 słów. Zasób słów pozwala na porozumiewanie się ze światem. Fazy słownictwa w okresie przedszkolnym: &#61558; ok.5r.ż tempo rozwoju nieco spada a dziecko powinno znać ok. 5tys. Słów &#61558; 6-7 r.ż. rozwój językowy powinien być na poziomie dojrzałości szkolnej. Kończąc szkołę podstawową (14lat) ok. 10 tys. Słów. ZABURZENIA W ROZWOJU MOWY: &#61558; opóźnione gaworzenie- prawidłowość 5-7m.ż., zaburzenia związane są z zaburzeniami słuchu. &#61558; opoźnienie w wypowiadaniu 1 słów- prawidłowo ok.1r.ż. Przyczyny: wadu słuch, wady wypływające ze środowiska &#61558; -II- zdań prostych- prawidłowo ok. 3r.ż. &#61558; -II- zdań złożonych- pod koniec 3.r.ż &#61558; zbyt dlugie używanie nieprawidłowych struktur gramatycznych- w wieku ok. 4 lat dziecko może jeszcze popełniać błędy z zakresu koniugacji i deklinacji. Na początku wieku przedszkolnego musi być prawidłowa. &#61558; Nieprawidłowe wypowiadanie dźwięku- bełkot ( ,, relanium&#8221;) &#8211; nieprawidłowe wypowiadanie ,,r&#8221; związane z zaburzeniami aparatu mowy. &#61558; Seplenienie- artykułowanie ,,s&#8221;,, c&#8221; zamiast ,,cz&#8221;,, s&#8221; zamiast ,,sz&#8221; &#61558; Przeplenienie- wypowiadanie zamiast ,,sz&#8221;,, s&#8221; &#61558; Jąkanie lub zacinanie Etiologia problemu-> problemy emocjonalne MECHANIZMY ROZWOJU: &#61558; Dojrzewanie- efektem tego okresu jest osiągnięcie pełnej prokreacji. Ma silny związek z procesem uczenia się.. Jednostka nie byłaby w stanie podjąć decyzji i uczeniu się gdyby nie osiągnęła określonego poziomu rozwoju. Na podstawie procesów biologicznych dojrzewanie ma charakter endogenny. &#61558; Uczenie się- polega na zdobywaniu, modyfikacji i utrwalaniu określonych czynności. Działania te są podejmowane w skutek pewnego poziomu biologicznego. Na proces uczenia się wpływa otoczenie dlatego jednostka ma charakter egzogenny . &#61558; Interioryzacja- przekształcenie się zewnętrznych i wewnętrznych czynności umysłowych.Jednostka przechodzi od działań ruchowych do działań umysłowych. &#61558; Różnicowanie i integracja- za pomocą tych uzupełniających się procesów jednostka kształtuje swoje zachowanie