Administracja publiczna - Sikorska-Dzięgielewska Krystyna - Ściąga

Prawo międzynarodowe zakaz prowadzenia wojen a bezpieczenstwo. Doktryna wojny sprawiedliwej: - ius ad bellum – prawo do wojny – określenie podmiotu prowadzącego wojnę oraz określenie jej przyczyny i celu (czy, komu i dlaczego wolno rozpocząć wojnę); - ius in bello – prawo w wojnie – określenie metod i środków prowadzenia walki (jak wolno walczyć) – kwestie norm regulujących sposób prowadzenia działań wojennych, dopuszczalności lub niedopuszczalności stosowania pewnych rodzajów broni, ochrony określonych grup osób i obiektów itd. Zgodnie z doktryną wojny sprawiedliwej , państwa mają prawo wszczynać wojny tylko wówczas, gdy istnieje sprawiedliwa przyczyna ( iusta causa ), a w szczególności w obronie własnej oraz dla uzyskania zadośćuczynienia za doznane bezprawia, jeśli w inny sposób nie można go uzyskać – wojna ma zatem charakter środka egzekwującego prawa przysługujące państwom . Zakaz użycia siły zbrojnej w świetle Karty NZ: Artykuł 2 ustęp 4 Karty NZ – zakaz groźby użycia siły lub jej użycia („wszyscy członkowie powstrzymają się w swych stosunkach międzynarodowych od groźby użycia siły lub użycia jej przeciwko integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa bądź w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Organizacji Narodów Zjednoczonych”); użycie siły zastrzeżono: - dla samej ONZ - dla organizacji regionalnych działających z upoważnienia Rady Bezpieczeństwa ONZ Zakaz wyrażony w art. 2 ust. 4 Karty NZ jest szerszy niż zakaz wojny, dotyczy bowiem nie tylko rzeczywistego użycia siły, ale także groźby jej użycia. Zasadniczo odnosi się on do konfliktów międzypaństwowych, a jego adresatami są państwa. Obecnie jednak art. 2 pkt 4 rozumiany jest jako obejmujący również inne formy konfliktów, takie jak konflikty wewnętrzne czy konflikty z udziałem reżimów Prawo czlowieka i obywatela a bezpieczenstwo. ednym z głównych zadań państwa jest zapewnienie wolności i praw człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwa obywateli, wyraźnie sformułowanych w obowiązującej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku (art. 5). Wzorowane na rozwiązaniach istniejących w innych demokratycznych państwach Wolnościom, prawą i obowiązkom człowieka i obywatela został poświęcony rozdział II konstytucji, tj 57 artykułów. Poza zasadami ogólnymi( zgrupowanymi w 8 artykułach Konstytucja zawiera 39 dalszych artykułów formułujących katalog praw i wolności. Prawa i wolności objęte rozdziałem II ujęte są w trzech grupach: wolności i prawa osobiste, wolności i prawa polityczne, wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne. I tak wśród swobód osobistych Konstytucja wymienia następujące prawa i wolności: 1) prawo każdego człowieka do ochrony życia (bez odniesienia do drażliwej kwestii „życia poczętego” oraz kary śmierci); 2) zakaz stosowania tortur, okrutnemu i poniżającego traktowania lub karania, zakaz poddawania eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez zgody zainteresowanej osoby; 3) prawo do nietykalności osobistej i gwarancja bezpieczeństwa osobistego: a) zakaz bezprawnego pozbawienia wolności, zasada sądowej kontroli pozbawienia wolności, uprawnienia osoby pozbawionej wolności, b) zasada nullum crimen sine lege i domniemania niewinności; 4) prawo do obrony i obrońcy z wyboru lub z urzędu; 5) prawo do rzetelnego sądu- niezależnego, bezstronnego i nie zawisłego, działającego bez nieuzasadnionej zwłoki, jawnie; zasada, że orzekanie w I instancji każda ze stron może zaskarżyć; 6)prawo do ochrony prywatności, w tym: tajemnica korespondencji, nienaruszalność mieszkania, których ograniczenia mogą nastąpić tylko z przyczyn i na warunkach określonych ustawą: prawo każdego do zachowania w tajemnicy informacji dotyczących jego osoby, wskazanie granic zbierania przez władze publiczne informacji o obywatelach oraz zasada ustawowego określenia zasad i trybu gromadzenia informacji; 7) wolność wyboru miejsca pobytu i zamieszkania oraz wjazdu i powrotu do kraju; 8) wolność sumienia i religii; 9) wolność komunikowania się tzn. wolność pozyskiwania i rozpowszechniania informacji oraz wyrażania swoich poglądów, zakaz koncesjonowania wydawnictw i zakaz cenzury prewencyjnej; 10) wolność twórczości artystycznej i badań naukowych, wolność nauczania; 11) zakaz ekstradycji obywateli polskich oraz osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa politycznego bez użycia siły; 12) prawo azylu. Konstytucyjne ustawy zasady RP a bezpieczeństwo. 3) Zasady ustroju RP Zasada suwerenności narodu Zasada ta jest podstawą państwa demokratycznego. Zgodnie z nią najwyższym źródłem władzy jest naród. Organy państwowe pełnią swoje funkcje z jego przyzwolenia. Naród wybierając swoich przedstawicieli w wyborach udziela im upoważnienia do sprawowania funkcji publicznych. Osoby te otrzymują mandat, który jest zgodny z wolą większości społeczeństwa . Trójpodział władz Ustrój polski wprowadza zasadę trójpodziału władz. Władzę wykonawczą w naszym państwie sprawuje prezydent oraz Rada Ministrów, władza ustawodawcza należy do dwuizbowego parlamentu, a władza sądownicza do niezależnych i niezawisłych sądów i trybunałów. Społeczna gospodarka wolnorynkowa Istnienie społecznej gospodarki wolnorynkowej jest zapewnieniem działania w państwie praw rynku oraz wolnorynkowych mechanizmów. Jest także gwarancją wolności prowadzenia działalności gospodarczej oraz ochrony własności prywatnej. Państwo prawa Państwo prawa to państwo, w którym organy władzy państwowej działają zgodnie z prawem i w ramach prawa. Tworzone prawo winno być sprawiedliwe, a ponadto jego reguły dostatecznie jasne i przejrzyste. W państwie prawa istnieją i działają organy, których zadaniem jest stanie na straży przestrzegania prawa. Pluralizm społeczny, polityczny i gospodarczy Istnienie zasady pluralizmu politycznego zapewnia wolność tworzenia partii politycznych oraz stowarzyszeń. Obywatel może swobodnie wyrażać swoje poglądy polityczne oraz wybierać te partie, z których programem się utożsamia. W państwie, w którym panuje pluralizm istnieje wolność zakładania oraz przynależności do związków zawodowych, fundacji czy ruchów o charakterze obywatelskim. Pluralizm jest także gwarantem wolności przekonań społecznych i politycznych. Zapewnia także swobodę prowadzenia działalności gospodarczej oraz chroni własność prywatną. Zasada samorządności Istnienie samorządu jest podstawą dobrego funkcjonowania państwa demokratycznego. Samorząd i jego organy zapewniają obywatelom udział w rządach oraz realny wpływ na nie. Organy władzy samorządowej uczestniczą w sprawowaniu władzy. Jest także samorządność gwarantem decentralizacji w państwie. Zasada pluralizmu mediów Ta zasada jest gwarantem wolności prasy. Pozwala także na wolność pozyskiwania informacji oraz jej rozpowszechniania. KONSTYTUCYJNE ZASADY USTROJU RP 1.Zasada suwerennosci narodu – prawo powinno wyrażać wolę ogółu obywateli 2.Zasada niepodległości i suwerenności RP 3.Zasada republikańskiej formy państwa 4.Zasada demokratycznego państwa prawnego 5.Zasada unitarnej formy państwa 6.Zasada podziału władzy i równowagi władzy 7.Zasada reprezentacji politycznej 8.Zasada społeczeństwa obywatelskiego 9.Zasada społecznej gospodarki rynkowej 10.Zasada przyrodzonej godności człowieka 11.Zasada decentralizacji władzy publicznej i samorządu 12.Zasada niezależności oraz współdziałania państwa i Kościołów oraz innych związków wyznaniowych 13.Zasada pomocniczości Rola zadania i uprawnienia prezydenta RP a bezpieczeństwo Uprawnienia Prezydenta RP w zakresie bezpieczeństwa i obronności państwa wynikają wprost z postanowień Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. "Prezydent Rzeczypospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium.". Prezydent jest reprezentantem państwa "w stosunkach zewnętrznych". Prezydent: zatwierdza, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, strategię bezpieczeństwa narodowego; wydaje, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, w drodze postanowienia, Polityczno-Strategiczną Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej oraz inne dokumenty wykonawcze do strategii bezpieczeństwa narodowego; zatwierdza, na wniosek Rady Ministrów, plany krajowych ćwiczeń systemu obronnego i kieruje ich przebiegiem; postanawia, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, o wprowadzeniu albo zmianie określonego stanu gotowości obronnej państwa; może zwracać się do wszystkich organów władzy publicznej, administracji rządowej i samorządowej, przedsiębiorców, kierowników innych jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych o informacje mające znaczenie dla bezpieczeństwa i obronności państwa; inicjuje i patronuje przedsięwzięciom ukierunkowanym na kształtowanie postaw patriotycznych i obronnych w społeczeństwie. Zatwierdzane i wydawane przez Prezydenta dokumenty stanowią podstawę do realizacji przedsięwzięć oraz planowania zamierzeń w sferze polityki bezpieczeństwa narodowego, jak również w sferze podejmowania czynności mających na celu doskonalenie systemu obronnego państwa. Ogólne kompetencje w obszarze stania na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium zobowiązują Prezydenta do analizowania i oceny ewentualnych zagrożeń oraz uruchamiania prawnie dopuszczalnych działań w celu przeciwdziałania tym zagrożeniom. W zależności od charakteru i stopnia zagrożenia zewnętrznego państwa Prezydent może zarządzić, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony Rzeczypospolitej Polskiej (art. 136). Ponadto na podstawie postanowień Konstytucji Prezydent RP, w dziedzinie bezpieczeństwa państwa: nadaje - na wniosek Ministra Obrony Narodowej - określone w ustawach stopnie wojskowe (art. 134 ust. 5); w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji - na wniosek Rady Ministrów - może wprowadzić stan wojenny na części, albo na całym terytorium państwa (art. 229); w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego - na wniosek Rady Ministrów - może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 90 dni, stan wyjątkowy na części, albo na całym terytorium państwa (art. 230 ust. 1). Rola i zadania rady ministrow i premiera w zakresie bezpieczenstwa. Do zadań Rady Ministrów wykonywanych w ramach zapewniania zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i sprawowania ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju należy w szczególności: 1) opracowywanie projektów strategii bezpieczeństwa narodowego; 2) planowanie i realizacja przygotowań obronnych państwa zapewniających jego funkcjonowanie w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny, w tym planowanie przedsięwzięć gospodarczo-obronnych oraz zadań wykonywanych na rzecz Sił Zbrojnych i wojsk sojuszniczych; 3) przygotowywanie systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym obroną państwa, i organów władzy publicznej do funkcjonowania na stanowiskach kierowania; 4) utrzymywanie stałej gotowości obronnej państwa, wnioskowanie do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o jej podwyższanie w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny oraz o jej obniżanie stosownie do zmniejszania stopnia zagrożenia; 5) określanie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa państwa, w tym obronności, oraz przygotowywanie ich szczególnej ochrony; 6) przygotowanie na potrzeby obronne państwa i utrzymywanie w stałej gotowości jednolitych systemów obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania; 7) przygotowanie systemu stałych dyżurów na czas zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny; 8) określanie zasad wykorzystania służby zdrowia i infrastruktury technicznej państwa na potrzeby obronne, w tym sposobu zabezpieczania przestrzeni powietrznej i wód terytorialnych w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny; 9) zapewnianie funkcjonowania systemu szkolenia obronnego w państwie; 10) prowadzenie kontroli stanu przygotowań obronnych w państwie. 2. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, tryb realizacji zadań, o których mowa w ust. 1, w szczególności: 1) warunki i tryb planowania i finansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa realizowanych przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego, sposób ich nakładania oraz właściwość organów w tych sprawach, w tym ujętych w planowaniu operacyjnym i programach obronnych; 2) organizację i tryb przygotowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym obroną państwa, oraz warunki funkcjonowania organów władzy publicznej na stanowiskach kierowania; 3) stany gotowości obronnej państwa, ich rodzaje, warunki wprowadzania, zadania związane z podwyższaniem gotowości obronnej państwa i tryb ich realizacji, organizację i zadania w zakresie tworzenia systemu stałych dyżurów na potrzeby podwyższania gotowości obronnej państwa oraz właściwość organów w tych sprawach; 4) obiekty szczególnie ważne dla bezpieczeństwa i obronności państwa, ich kategorie, a także zadania w zakresie ich szczególnej ochrony oraz właściwość organów w tych sprawach; 5) organizację i warunki przygotowania oraz sposób funkcjonowania systemów obserwacji, pomiarów, analiz, prognozowania i powiadamiania o skażeniach na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz właściwość organów w tych sprawach; 6) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania transportu morskiego, kolejowego, samochodowego, lotniczego, żeglugi śródlądowej oraz infrastruktury drogowej i kolejowej na potrzeby obronne państwa, a także ich ochrony w czasie wojny oraz właściwość organów w tych sprawach; 7) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania systemów łączności na potrzeby obronne państwa oraz właściwość organów w tych sprawach; 8) warunki i sposób przygotowania i wykorzystania podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej na potrzeby obronne państwa oraz właściwość organów w tych sprawach; 9) organizację szkolenia obronnego w państwie, podmioty objęte tym szkoleniem, zadania w zakresie planowania i realizacji szkolenia obronnego oraz właściwość organów w tych sprawach; 10) zakres i sposób prowadzenia przez organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego kontroli realizacji zadań obronnych wykonywanych przez jednostki organizacyjne i przedsiębiorców. Podstawowe prawa i obowiązki premiera: reprezentuje rząd na zewnątrz, zwołuje posiedzenia rządu i kieruje nimi, ma prawo występowania z wnioskami o mianowanie lub odwołanie pozostałych członków rządu, organizuje i koordynuje pracę rządu, obsadza niektóre ważne stanowiska i urzędy cywilne, a czasem wojskowe. Stany nadzwyczajne Stan klęski żywiołowej wprowadzany jest na czas oznaczony, niezbędny dla zapobieżenia lub usunięcia skutków takiej katastrofy lub awarii, nie dłużej jednak niż na 30 dni. Stan ten wprowadza Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, z własnej inicjatywy bądź też na wniosek właściwego wojewody. W takim rozporządzeniu wskazuje się przyczyny, datę wprowadzenia, obszar i czas trwania stanu klęski żywiołowej.W wyniku wprowadzenia stany klęski żywiołowej mogą zostać ograniczone niektóre prawa i wolności człowieka zagwarantowane w Konstytucji RP. Są to, np. wolność działalności gospodarczej, nienaruszalność mieszkania, prawo do strajku, prawo własności. Stan wojenny może zostać wprowadzony w razie zewnętrznego zagrożenia państwa (np. działania terrorystyczne czy też zbrojna napaść na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Jest on wprowadzany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów na części albo na całym terytorium państwa. W takim wniosku Rada Ministrów określa przyczyny i obszar, na którym ma być wprowadzony stan wojenny. Dodatkowo, wskazuje jakie prawa i wolności człowieka i obywatela zostaną ograniczone (zawsze odpowiednio do stopnia i charakteru zagrożenia). Wniosek jest niezwłocznie rozpatrywany przez Prezydenta RP, a następnie wydaje rozporządzenia o wprowadzeniu stanu wojennego (bądź odmawia jego wprowadzenia). Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony w sytuacji szczególnego zagrożenia ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, które nie może zostać usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych. Rada Ministrów kieruje, w takiej sytuacji, wniosek do Prezydenta RP o wprowadzenie stanu wyjątkowego. Określa w nim przyczyny, obszar i niezbędny czas trwania stanu wyjątkowego, a także ewentualne ograniczenia praw i wolności człowieka i obywatela. Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony na czas nie dłuższy niż 90 dni. 7) Siły Zbrojne są wyspecjalizowanym organem państwa przeznaczonym do ochrony i obrony jego interesów przez możliwość zastosowania przemocy zbrojnej. Są wykorzystywane jako czynnik odstraszania przed agresją lub do prowadzenia walki zbrojnej. Ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej w artykule 3[7] mówi, iż Siły Zbrojne RP stoją na straży suwerenności i niepodległości Narodu Polskiego oraz jego bezpieczeństwa i pokoju. W związku z powyższym mogą brać udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych, ochronie mienia, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, oczyszczania terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu, a także w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego. Biorąc pod uwagę powyższy katalog zakresu możliwego wykorzystania Sił Zbrojnych RP, mogą być one w razie konieczności wykorzystane w szeroko pojętych działaniach na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego obywateli i ochronie ich własności. Do podstawowych zadań policji należy : Ochrona życia i zdrowia obywateli przed bezprawnymi zamachami na te dobra. 2. Ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym również zapewnienie spokoju w miejscach publicznych w środkach komunikacji publicznej w ruchu drogowym, i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania. 3. Inicjowanie i organizowanie działań, mających na celu zapobieganie popełnieniu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z instytucjami państwowymi, samorządowymi, i społecznymi. 4. Wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie sprawców tych czynów. 5. Kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych. 6. Ponadto Policja realizuje polecenia sądu, prokuratury, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego. . Współdziałanie z Policjami innych państw. W toku wykonywanych przez czynności służbowych Policjanci mają obowiązek respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka. Uprawnienia Policji Policjanciwykonując ustawowe zadania mają prawo do: 1. Legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości. 2. Zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego. 3. Zatrzymywania osób pozbawionych wolności, które w wyznaczonym terminie nie powróciły z przepustki do aresztu śledczego lub zakładu karnego. 4. Przeszukania osób i pomieszczeń zgodnie z przepisami prawa. 5. Dokonywanie kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagażu i sprawdzania zawartości ładunku w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary. 6. żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek prowadzących działalność z zakresie użyteczności publicznej. 7. Zwracanie się o niezbędną pomoc do innych jednostek i osób o udzielenie doraźnej pomocy. W razie niepodporządkowania się wydanym na podstawie prawa poleceniom organów Policji, lub jej funkcjonariuszy policjanci mogą stosować następujące środki przymusu bezpośredniego: 1. Fizyczne, techniczne i chemiczne środki służące do obezwładniania bądź konwojowania osób oraz do zatrzymywania pojazdów. 2. Pałki służbowe. 3. Wodne środki obezwładniające. 4. Psy służbowe. 5. Pociski niepenetracyjne, miotane z broni palnej. Policjancimogą stosować jedynie środki przymusu bezpośredniego, odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowanie się wydanym poleceniom. Jeżeli środki przymusu bezpośredniego okazały się niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności danego zdarzenia, nie jest możliwe policjant ma prawo użycia broni palnej w przypadkach określonych w Ustawie o Policji.